Ondanks dat het Amerikaanse Witte Huis steeds maar weer beklemtoont dat de grootscheepse afluisterpraktijken van de NSA netjes volgens de regels van de Amerikaanse wetgeving verlopen, wil hij zijn talloze kritikasters toch enigszins tegemoetkomen. Een belangrijk pijnpunt in de wetgeving is de inmiddels beruchte sectie 215 van de zogeheten Patriot Act (onderdeel van de FISA), de wettelijke basis voor de afluisterpraktijken van de NSA. De ontwerper van die wet, de republikein James Sensenbrenner zei dat de Amerikaanse overheid een loopje neemt met de wettelijke norm van sectie 215. “Ik geloof dat we stappen kunnen maken om de mensen vertrouwen te geven dat die sectie niet wordt misbruikt”, zei Obama volgens de Washington Post. Hij belooft meer informatie, een grotere transparantie en beperkingen op toepassing van dit wettelijke middel. Wat hij gaat veranderen vertelde Obama er niet bij.
Een ander gevoelig punt is de geheime rechtbank (FISC), die de verzoeken van de NSA om af te luisteren en gegevens te onderscheppen op internet en in het telefoonverkeer moet beoordelen op hun rechtmatigheid en die ook toestemming moet verlenen. Er zou volgens de Amerikaanse president onafhankelijk toezicht moeten komen om er voor te zorgen dat de burgerrechten gewaarborgd blijven.
Ook de afluisterpraktijk zelf zou transparanter (hét modewoord in de politieke wereld, kennelijk) moeten worden. Veiligheidsdiensten zullen zo veel mogelijk inzicht moeten geven in wat ze uitspoken. Dat betekent ook dat de overheid duidelijk moet maken hoe zij de wet interpreteert. Er zou in dit verband een soort ombudsman moeten komen die informatie zou moeten verstrekken over afluister- en onderscheppingsacties. Daarnaast moet er een apart forum komen die het afluisteren beter verteerbaar zou moeten. Dat forum zou maatregelen moeten voorstellen die kunnen helpen om burgers vertrouwen te geven dat de overheid geen misbruik maakt van zijn wettelijke bevoegdheden. Binnen 60 dagen zou dat forum een voorlopig rapport met aanbevelingen moeten uitbrengen, het definitieve moet dan eind van dit jaar verschijnen.
Obama doet nu wel allerlei voorstellen, maar eerder verbood hij Amerikaanse burgers min of meer, die zich in hun burgerrechten voelen aangetast, naar de rechter te stappen. De Amerikaanse rechters volgen die ‘onvervolgbaarheid’ van overheid in deze min of meer. In een normale rechtspraktijk wordt de interpretatie van een wet bepaald door rechters, de zogeheten jurisprudentie. Ook de volksvertegenwoordiging zou een vinger aan de pols moeten houden, maar kennelijk vertrouwt Obama niet op de normale regels van de rechtstaat en de democratie. De winnaar van de Nobelprijs van de vrede houdt ook bij hoog en bij laag vol dat de Patriot Act een zeer nobel doel dient (het verzekeren van de veiligheid van Amerika en de Amerikanen) en dat de, eventuele, aantasting van de burgerrechten hierbij zeer goed te verdedigen is. Het lijkt er dan ook op dat de voorstellen van Obama niet meer zijn dan een doekje voor het bloeden.
Inmiddels heeft volgens het Franse dagblad Le Monde Obama contact gehad met Google, Apple en AT&T over de afluisterpraktijken van NSA. Het gesprek, waaraan ook vertegenwoordigers zullen deelnemen van organisaties die opkomen voor de privacyrechten van burgers, zal moeten gaan over de door Edward Snowden onthulde, door de wet gesanctioneeerde gegevensdiefstal door de NSA. Onduidelijk is of het gesprek al heeft plaatsgevonden. Volgens het Franse persbureau was dat nog niet het geval, volgens Politico zou dat afgelopen donderdag hebben plaatsgevonden. Hoe dan ook, ook dit lijkt een actie van Obama die er alleen op gericht is om de gemoederen over het NSA-schandaal wat tot rust te brengen.
Bronnen: Washington Post, Le Monde
