De aanval op de communicatie-satelliet KA-sat die precies op het moment dat het Russische leger Oekraïne binnenviel plaats had, heeft niet alleen de webdiensten voor dat geteisterde land verstoord. De aanval trof ook duizenden webgebruikers elders in Europa en schijnt nog steeds tot storingen te leiden door onbruikbare modems. 
De KA-sat hangt zo’n 35 000 km boven de aarde en draait gelijk met de aarde mee. De satelliet biedt snelle webdiensten aan Europese bedrijven, organisaties en individuen. Door de cyberaanval raakten duizenden klanten hun verbinding met het wereldwijde web kwijt. Dat gold dus niet alleen voor gebruikers in Oekraïne maar ook in, bijvoorbeeld, Polen en Frankrijk. Nu zo’n maand na de aanval zijn nog steeds duizenden gebruikers niet verbonden. Nog steeds is niet duidelijk wat er precies gebeurd is en wie er achter de aanval zaten.
Satellietverbindingen worden vaak gebruikt in dunbekabelde gebieden. Die verbindingen werken anders dan kabelverbindingen. “Satellietverbindingen bestaan meestal uit drie hoofdcomponenten”, zegt Casari Zarkan van het instituut voor ontwapeningsonderzoek en van de universiteit van Luxemburg. Je hebt een satelliet die signalen terugstuurt naar de aarde. Die zorgen voor een internetverbinding op een bepaalde plaatsen op aarde. Die worden opgepikt door schotels op aarde. Die schotels kunnen op gebouwen worden neergezet, maar ook aan vliegtuigen gehangen waar ze die voorzien van internettoegang. Dan zijn er netwerken op de aarde waarin stations zijn verbonden via glasvezelkabels.
Tot nu toe heeft Oekraïne niet veel gezegd over de aanval, maar het land gebruikt veel satellietcommunicatiesystemen. Zo maakt de politie in dat land daar gebruik van. Om die communicatie onklaar te maken kun je signalen naar de satelliet sturen, stelt luchtvaartspecialist Peter Lemme. “Dat zou de mogelijkheid blokkeren om signalen te ontvangen van toegelaten modems.” Volgens Elon Musk zou zijn Starlink-systeem tegen gewapend zijn, maar de man zal niet in zijn eerste leugen gestikt zijn.

Hoe?

Zo lijkt de aanval ook niet te hebben plaatsgevonden. De aanval op het netwerk was “opzettelijk, geïsoleerd en kwam van buiten”, stelt een woordvoerder van KA-sat-eigenaar Viasat. De aanval had alleen gevolgen voor de breedbandklanten en, bijvoorbeeld, niet voor vliegtuigen of de overheidsklanten in de VS. Ook de klantgegevens zouden ‘onberoerd’ zijn gebleven, maar de modems die verbinden met het KA-sat-netwerk (en dus internet) konden niet gebruikt worden.

Gister moest Viasat bekennen dat klanten van het bedrijf via een derde partij worden bediend. Duizenden modems zouden zijn afgeschakeld. Die zouden moeten worden vervangen of ‘opgewerkt’. Er zou niks mis zijn met het netwerk, de toegangen of de satelliet. De aanval zou zijn gericht op de configuratie in het beheerdeel, stelt persbureau Reuters. Veel meer wil Viasat niet meedelen.
Er wordt gewerkt aan herstel. Volgens Viasat lukt het elke dag honderden klanten weer op het web te krijgen door nieuwe modems en het van afstand repareren van modems bij klanten.
Het is ook niet duidelijk wie er achter de aanval heeft gezeten. Het is nogal lastig om daar achter te komen, al wijst de samenloop van inval en aanval wel in de richting van Rusland.

Bron: Wired