Edward Snowden (ongedateerde foto van Channel 4)

In 2016 werd in het Verenigd Koninkrijk een wet aangenomen waarin de mogelijkheden van opsporingsdiensten zijn vastgelegd. Het lijkt er nu op dat het land, na uit de EU te zijn gestapt is, er de gang in zet om de burger op het wereldwijde web in de gaten te (kunnen) houden. Er wordt al proefgedraaid met wat het krachtigste systeem van gegevensverzameling zou zijn dat er in enig democratisch land wordt gehanteerd, stelt het Amerikaanse (web)blad Wired.
De laatste twee jaar zouden politie en internetbedrijven in het VK rustig gebouwd hebben aan een spionagesysteem waarmee het web in de gaten gehouden kan worden. Dat systeem zou van iedere ingezetene van het VK bijgehouden kunnen worden wat die zoal uitvreet op internet. De twee internetbedrijven die, gerechtelijk gedwongen, hand- en spandiensten leveren worden niet bij name genoemd. Als de proef succesvol is dan zou het spionagesysteem landelijk ingevoerd kunnen worden.
Daarmee zijn je metadata te achterhalen van wat je op het web doet. De wet uit 2016, officieus de gluurderswet genoemd, kan telecombedrijven verplichten die metadata, of eigenlijk het internetverbindingsdossier (in Engels afko ICR) een jaar te bewaren. Dat moet dan wel gebeuren ondersteund door een gerechtelijk bevel.

Burgerrechtenorganisatie in het VK zijn er niet gerust op, vooral door een gebrek aan duidelijkheid. “Als je een paar jaar nodig hebt voor een basisproef om twee ICR’s te verkrijgen, doet vermoeden dat dat systeem niet de beste optie is, nu zeker niet”, zegt Heather Burns van de Open Rights Group. Volgens haar werden de internetbedrijven verplicht “de hooiberg te verzamelen om twee naalden te vinden.” De proef zou de opzet verre te buiten gaan, stelt ze. “Dit is een tamelijk stuitend gebrek aan helderheid rond massale gegevensverzameling.”

Geheimzinnigheid

De proef is grotendeels gehuld in een waas van geheimzinnigheid. Onduidelijk is wat er verzameld wordt, welke bedrijven erbij betrokken zijn en hoe de informatie wordt gebruikt. Binnenlandse zaken weigerde details te geven. ICR’s zijn bedacht om ernstige misdaad te bestrijden, stelt het ministerie.

De gluurderswet, officieel de Investigatory Powers Act, regelt een hoop zaken rond opsporing van criminele activiteiten, zoals, onder veel meer, de informatieverzameling. Die wet heeft opsporingsdiensten, politie en inlichtingendiensten, een hoop meer mogelijkheden gegeven, ook op het terrein van digitale apparatuur. ICR’s zijn geïntroduceerd als een nieuwe manier van gegevensverzameling.
Vijf jaar geleden kreeg het voorstel veel kritiek en stonden de ICR’s hoog op de kritieklijst. De grote klokkenluider Edward Snowden noemde destijds de wet de extreemste vorm van spionage in de geschiedenis van de westerse democratie.

Het lijkt er op dat de opsporingsdiensten moeite hebben met de technische kant van het spionagesysteem. De 175 miljoen pond (ruim 200 miljoen euro) die daarvoor is uitgetrokken zou niet voldoen. Hoopvol is volgens Burns dat de wet vijfenhalf jaar na inwerkingtreding moet worden geëvalueerd. Dat zou de kans bieden de transparantie te vergroten en te leren wat de praktijk heeft gebracht

Bron: Wired