Rosamunde van Brakel (afb: VUB)
Niet alleen Google, Microsoft en Facebook achtervolgen ons op ons pad over het wereldwijde web, maar ook elders worden we door overheden en, steeds vaker, bedrijven in de gaten gehouden. Het lijkt er op dat ons dat weinig kan schelen, als we ons daar al bewust van zijn.
Elektriciteitsbedrijven noemen het slimme meters, maar aan die meters is weinig slims te ontdekken. Ze maken het alleen maar mogelijk een deel van ons doen en laten te volgen. Steeds vaker zie je camera’s op de openbare weg. Wat gebeurt er met die beelden? Nummerplaatherkenning. We worden steeds beter in de gaten te houden. Grote Broer ziet ons.
Ook elders zijn er steeds meer systemen die bedoeld zijn op ons te letten. Natuurlijk wordt er meteen bij verteld dat het om het vangen van boeven of terroristen gaat of om te voorkomen geestelijk verwarde personen het hazenpad kiezen, maar de ‘bijvangst’ is enorm. Aan de Vrije Universiteit Brussel is inmiddels een leerstoel ‘surveillance’ (‘bewaking’ zou ik zeggen; leraren surveilleren tijdens de middagpauze; as). Hoogleraar is daar Rosamunde Van Brakel zegt daarover: “Er wordt steeds meer in die technieken geïnvesteerd. Mensen in de gaten houden geeft macht. De enige bedenking die nu wel eens bij de introductie van camera’s gemaakt wordt is: schaadt dit onze privacy? Die vraag is natuurlijk belangrijk, maar te eng.” De vraag zou volgens haar moeten zijn wat de invloed van die technieken op de samenleving is.
Er speelt volgens haar nog iets. Vroeger waren het vooral overheden die ons in de gaten hielden, maar in toenemende mate gebeurt dat nu ook door bedrijven. Van Brakel: “Zij kunnen op die manier bepalen hoe onze politie werkt, in plaats van de overheid en nu de prijs van technologie steeds meer zakt, kunnen u en ik zelfs slimme camera’s aan de voordeur hangen. Iedereen houdt iedereen in de gaten.”
Controle
Volgens haar geven die technieken een gevoel van controle. “Met slimme meters wil de overheid met behulp van algoritmes sociale fraude voorspellen. In theorie klinkt dat misschien als een goed idee. Maar hebben we voldoende nagedacht over de bijwerkingen?” Uit verschillende onderzoeken is al gebleken dat algoritmes en de gegevensberg het risico op discriminatie vergroten. Het geloof in de kracht van technologie zorgt er in vele gevallen voor dat je de nadelen niet meer ziet. “Zelfs scholen in België leken het een goed idee te vinden dat kinderen hun broodje betalen met hun handpalm. Gelukkig is het idee ondertussen afgevoerd.”
Natuurlijk vindt Van Brakel controle niet per se fout, maar wijst op de vele schaduwkanten van de op hol slaande bewakingsrage. “Wie zijn hart monitort om zijn dokter beter te informeren, doet daar niets fout mee, maar we moeten heel voorzichtig zijn met zulke toepassingen. Wie heeft toegang tot de data? Wie mag daarmee aan de slag?” Dat lijkt toch voor de hand te liggen. Zou het alleemaal niet een beetje in de handf gewerkt worden door de brede onverschilligheid van het grote publiek op dit terrein? “Van mij mag het. Ik heb toch niks te verbergen…”
Bron: de Morgen